O aumento da temperatura, a humidade e os gases de efecto invernadoiro son tres circunstancias do cambio climático que favorecen o crecemento e a proliferación de fungos, insectos e pragas que afectan non só ás poboacións, senón tamén aos cultivos ou a agricultura.

En agosto de 2018, un estudo publicado pola revista  Science advertía de que o aumento de pragas en vexetais provocará nos próximos 20 anos perdas mundiais de colleitas de arroz, millo e trigo entre un 10% e un 25% por cada grao centígrado que suban as temperaturas superficiais medias no mundo. Actualmente, as pragas destrúen ao ano ata un 40% da produción global de cultivos, segundo estimacións da Organización das Nacións Unidas para a Alimentación e a Agricultura ( FAO). E a situación non apunta a mellorar.

Segundo o último informe do Grupo Intergobernamental de Expertos sobre o Cambio Climático, publicado o pasado agosto, as emisións de gases de efecto invernadoiro das actividades humanas son responsables dun quecemento do planeta nun 1,1ºC, desde o período 1850-1900 ata a actualidade.

E o que é peor, espérase que a temperatura global alcance ou supere os 1,5ºC ou máis de quecemento nos próximo 20 anos. Segundo este documento, cun aumento de 1,5 graos haberá máis ondas de calor, as estacións cálidas serán máis longas e as frías, máis curtas. Con dous graos máis, os episodios de calor extrema serían aínda máis frecuentes e alcanzaríanse niveis de tolerancia crítica para a saúde e a agricultura.

O cambio climático non é só unha cuestión de temperatura, pero este é sen dúbida un dos factores que máis influencia ten sobre o comportamento, distribución xeográfica, desenvolvemento, supervivencia e reprodución das pragas urbanas. No caso dos insectos, por exemplo, poderíase afirmar que a influencia da temperatura supera en gran medida a todos os demais factores ambientais.

Os insectos son organismos de sangue frío e non poden regular a súa temperatura corporal, que é aproximadamente a mesma que a da súa contorna inmediata.

“Se a temperatura aumenta, o ciclo de vida de moitos insectos acúrtase, é dicir, desenvólvense máis rápido pasando dun estado a outro en menos tempo, o que provoca que haxa máis xeracións dese insecto ao longo do ano”, explica Ignacio  Santamarta, directivo de  EZSA, unha das principais empresas do país dedicadas ao control de insectos.

Os veráns máis cálidos e os invernos máis suaves alongan as tempadas de actividade, por exemplo, de artrópodos como os mosquitos, as termitas, as garrapatas ou as moscas, e provocan cambios na súa distribución xeográfica.

Ademais, aínda que normalmente desenvólvense e viven ben en temperaturas altas, cando estas son xa moi elevadas, os insectos optan por zonas máis tépedas que lles permitan vivir mellor, de maneira que colonizan novas zonas nas que ata o de agora non existían esas pragas.

Outra consecuencia é a polarización da situación entre as propias pragas. O cambio climático tende a fortalecer aos insectos máis resistentes, debilitando aos que ata o de agora actuaban como fitosanitarios protexendo o equilibrio na agricultura.

“O quecemento global está a introducir efectos importantes no crecemento, desenvolvemento e distribución da maioría das pragas, que son cada vez máis destrutivas. Está por ver como afrontaremos o novo escenario de prevención e loita contra estas pragas porque é evidente que as regras do xogo están a cambiar”, advirte Ignacio  Santamarta.

Imaxe de Alexandre Debiève