O cambio climático levará á extinción sen remedio de milleiros de especies de flora e fauna. A incapacidade da maioría delas para adaptarse á nova e cambiante realidade climática provocará que a diversidade biolóxica de moitos países acabe por desaparecer, fronte a uns poucos organismos que lograrán adaptarse con éxito.

Isto conlevará, como xa advertiron os científicos en diversas ocasións, á perda (por ‘efecto dominó’) da biodiversidade no mundo, o que terá repercusións na nosa contorna directa e podería provocar mesmo que se acrecente o quecemento global.

A última baza na supervivencia destas especies é a axuda do ser humano que, do mesmo xeito que no episodio bíblico, podería crear unha gran ‘Arca de Noé’ na que preservar os organismos con maior risco de desaparecer a curto prazo. No canto dunha gran embarcación, os científicos están a poñer en marcha bancos de sementes ou de exemplares de animais onde preservalos nun ambiente seguro.

Trátase dunha iniciativa que está a deixar de ser unha fantasía para ter cada vez máis aceptación entre biólogos e  ecólogos, a pesar de que fai tan só uns anos concibíase como unha auténtica ‘herexía’.

En todo o mundo hai distintos lugares en que estas ‘Arcas de  Noé’ están a materializarse de diferentes maneiras, aínda que aínda de maneira marxinal, dado que seguen existindo detractores desta medida.

Un lugar onde se está desenvolvendo unha destas iniciativas é California (EEUU). Alí identificáronse decenas de especies en perigo potencial, moitas delas icónicas, como o salmón chinook, as secuoyas xigantes ou as tartarugas do deserto.

Con motivo da emerxencia climática que atravesa o estado, os biólogos estatais e federais, centros de investigación, organizacións de conservación e  zoológicos apresuráronse a poñer a salvo as especies máis ameazadas mediante unha audaz campaña de traslados, programas de cría en catividade e bancos de sementes.

As secas e os incendios convertéronse no pan o noso de cada día, e hai lugares que teñen visos de non volver ser nunca os mesmos. A conca do río Amargosa, ao leste do Parque Nacional Death Valley, era un dos lugares máis ricos no que á diversidade se refire.

Ese humidal  fangoso estaba salpicado de millóns de exemplares dunha herba carnosa  endémica deste lugar, coñecida cientificamente como Nitrophila mohavensis. Hoxe en día, a extensión da especie diminuíu a menos de 150.000 exemplares e a maioría daquelas que aínda conseguen brotar, fano sen sementes viables debido á tensión provocada pola falta de choiva, o aumento de temperatura e a perda de auga subterránea.

Así, as científicas encargadas do Xardín Botánico Rancho de Santa Ana, situado en Claremont, California, decidiron recoller algunhas desas sementes para conservalas nun lugar seguro. A bióloga Naomi Fraga, no transcurso de catro expedicións, logrou colleitar 133 sementes, pero espera ter ata 3.000 no banco.

En México, o proxecto Climate Blockchain Initiatives quere conservar a barreira de coral Mesoamericana, que está a sufrir a síndrome do blanqueamiento, que pode estar producido tanto por elementos tóxicos que as algas expulsan durante as ondas de calor ou pola aparición de bacterias.

Para iso puxeron en marcha unha iniciativa consistente en recoller e conservar mediante técnicas avanzadas de crioxenización as diferentes especies de corais da Costa  Mesoamericana para replantalas de novo, unha vez que a ‘síndrome branca’ sexa erradicada.

Tamén está a suceder en Australia, onde a pequena tartaruga de pantano occidental (Pseudemydura  umbrina) sofre grandes problemas. Está case extinguida e o seu fogar está a desaparecer debido ao cambio climático. Así que, para evitar a extinción do réptil, os científicos da Universidade de Australia Occidental recolocaron ao redor dunha ducia de tartarugas criadas en catividade en agosto de 2016.

Fixérono en dous sitios ao norte e sur de Perth (capital do estado de Australia Occidental), a uns 250 quilómetros do rango de distribución coñecido da especie, que esperan que en 50 anos teña as condicións óptimas para o seu fogar, dado que aínda é algo frío.

Unha iniciativa similar está a levarse a cabo en España, concretamente no Parque Nacional do Teide, en Tenerife. Este lugar do Arquipélago canario conta cunha enorme biodiversidade (212 especies de plantas, das que 58 son endemismos).

Con todo, tamén é o lugar de toda Canarias onde máis se está deixando notar o cambio climático. De feito, se de media a temperatura das illas aumentou un grao nas últimas décadas, no Parque Nacional do Teide este aumento é xa de 1,8 graos, segundo o seu xefe de conservación, José Luis Martín Esquivel.

De feito, actualmente tres especies atópanse en perigo de extinción e 12 en situación vulnerable, segundo o Catálogo Nacional de Especies Ameazadas. Isto obrigou aos científicos do Parque a replantar algunhas especies vexetais desde o lugar máis seco do mesmo (situado no sur) ata o máis húmido (norte), co fin de conservalas a longo prazo a través do que se coñece como “colonización asistida”.

“É unha técnica que fai tan só 20 anos consideraríase unha herexía”, como sinala Martín  Esquivel. E é que esta técnica xera controversia porque, aínda que o traslado de poboacións ameazadas é común, en especies que aínda non o están, non o é tanto.

Con todo, Martín  Esquivel cre que, tal e como están a evolucionar as cousas actualmente, é unha práctica que se acabará estendendo a toda Canarias.