O mar devolverá ás praias en 2025 as máscaras tiradas
Xa se supoñía que habería unha proliferación masiva de residuos plásticos (máscaras e luvas, sobre todo) no medio ambiente debido á pandemia do COVID, pero un novo estudo, publicado na revista Proceedings of the National Academy of Sciences, é o primeiro que cuantifica con detalle a magnitude deste problema e como evolucionará nos próximos anos. Os resultados son totalmente preocupantes. A Covid xa produciu oito millóns de toneladas de lixo, parte da cal foi directamente ao mar.
A pandemia de COVID-19 provocou un aumento da demanda mundial de plásticos dun só uso, como máscaras ou luvas. Os residuos resultantes, algúns dos cales acaban nos ríos e os océanos, están a intensificar a gravidade dun problema de plástico mundial que xa está fóra de control.
Dirixido por un equipo de investigadores da Facultade de Ciencias Atmosféricas da Universidade de Nanjing, en China, e do Instituto de Oceanografía Scripps da Universidade de California, en Estados Unidos, o estudo utiliza un modelo numérico de plástico oceánico recentemente desenvolvido para cuantificar o impacto da pandemia nas verteduras de plástico procedentes de fontes terrestres.
Os investigadores descubriron que se xeraron máis de oito millóns de toneladas de residuos plásticos asociados á pandemia en todo o mundo, e que máis de 25.000 toneladas entraron no océano mundial.
Dentro de tres ou catro anos, espérase que unha parte importante destes refugallos plásticos oceánicos chegue ás praias ou ao leito mariño. Unha parte máis pequena irá parar a mar aberto, para acabar atrapada nos centros das cuncas oceánicas ou nos xiros subtropicais, que poden converterse en parches de lixo, e nunha zona circumpolar de acumulación de plástico no océano Ártico.
Os investigadores incorporaron datos desde o inicio da pandemia no 2020 ata agosto de 2021, e descubriron que a maior parte dos residuos plásticos mundiais que entran no océano proceden de Asia, e que os residuos hospitalarios representan a maior parte da vertedura terrestre. O estudo revela a necesidade dunha mellor xestión dos residuos médicos nos países en desenvolvemento.
«Cando empezamos a facer contas, sorprendeunos descubrir que a cantidade de residuos médicos era substancialmente maior que a cantidade de residuos dos individuos, e que gran parte deles procedía de países asiáticos, aínda que non é alí onde se produciron a maioría dos casos de COVID-19″, afirma Amina Schartup, coautora do estudo e profesora adxunta de Oceanografía de Scripps.
«As maiores fontes de exceso de residuos foron os hospitais de zonas que xa tiñan problemas coa xestión de residuos antes da pandemia; simplemente non estaban preparados para manexar unha situación na que hai máis residuos», engade.
Ideado polo equipo de investigación, o modelo MITgcm-plástico da Universidade de Nanjing (NJU- MP) utilizado neste estudo funciona como «unha realidade virtual», explica Yanxu Zhang, autor correspondente e profesor da Facultade de Ciencias Atmosféricas da Universidade de Nanjing, que sinala que o modelo se construíu baseándose nas leis de movemento de Newton e a lei de conservación da masa.
«O modelo simula como se move a auga do mar impulsada polo vento e como os plásticos flotan na superficie do océano, degrádanse coa luz solar, ensucíanse co plancto, póusanse nas praias e afúndense nas profundidades –detalla Zhang–. Pode utilizarse para responder a preguntas do tipo ‘que pasaría se’, por exemplo, que ocorrería se engadimos unha determinada cantidade de plásticos ao océano».
O estudo destaca os ríos e as cuncas hidrográficas máis importantes que requiren unha atención especial na xestión dos residuos plásticos. Os investigadores descubriron que a maior parte dos residuos plásticos mundiais da pandemia chegan ao océano desde os ríos.
Os ríos asiáticos representan o 73% do total das verteduras de plásticos, sendo os tres principais contribuíntes os ríos Shatt ao- Arab, Indus e Yangtze, que desembocan no Golfo Pérsico, o Mar de Arabia e o Mar de China Oriental. Os ríos europeos representan o 11% das verteduras, con contribucións menores que doutros continentes.
Outra parte acabará no Ártico ou nos océanos
Aínda que se espera que a maior parte dos plásticos asociados á pandemia se asenten nas praias e no fondo mariño, é probable que unha cantidade menor acabe circulando ou asentándose no océano Ártico, que, segundo os autores do estudo, parece ser unha «rúa sen saída» para os refugallos plásticos que se transportan a el debido aos patróns de circulación do océano.
«Hai un patrón de circulación bastante consistente no océano, e por iso podemos construír modelos que reproduzan como se move o océano; neste punto é só oceanografía física», apunta Schartup, cuxa investigación se centra normalmente na comprensión do mercurio nos océanos.
«Sabemos que se os residuos se liberan dos ríos asiáticos no Océano Pacífico Norte, algúns deses refugallos probablemente acabarán no Océano Ártico, unha especie de océano circular que pode ser un pouco como un estuario, acumulando todo tipo de cousas que se liberan dos continentes», prosegue.
O modelo mostra que preto do 80% dos residuos plásticos que transitan polo Océano Ártico afundiranse rapidamente, e prevese a formación dunha zona circumpolar de acumulación de plásticos para 2025.
O ecosistema do Ártico xa se considera especialmente vulnerable debido á dureza da contorna e á súa gran sensibilidade ao cambio climático. Segundo os investigadores, os posibles efectos ecolóxicos da exposición aos plásticos acumulados no Ártico engaden outra capa de preocupación.
Para combater a afluencia de residuos plásticos aos océanos, os autores instan a mellorar a xestión dos residuos médicos nos epicentros, especialmente nos países en desenvolvemento.
Tamén piden que se conciencie á poboación mundial sobre o impacto ambiental dos equipos de protección individual (EPI) e outros produtos de plástico, e que se desenvolvan tecnoloxías innovadoras para mellorar a recollida, a clasificación, o tratamento e a reciclaxe dos residuos de plástico, así como o desenvolvemento de materiais máis respectuosos co medio ambiente.
«De feito, o plástico relacionado co COVID é só unha parte dun problema maior ao que nos enfrontamos no século XXI: os residuos de plástico –advirte Zhang–. Para solucionalo necesítase moita renovación técnica, transición da economía e cambio de estilo de vida».
Imaxe por Brian Yurasits
Voltar o listado