Así o aseguraron os socios do proxecto Life Cerceta Pardilla, cofinanciado por fondos europeos para incrementar e manter a poboación da especie ‘Marmaronetta angustirostris’ en niveis saudables para a contorna e, de paso, restaurar o hábitat destas aves.

En España, o único lugar de reprodución de cerceta pardilla, esta especie distribúese sobre todo polos humidais da Comunidade Valenciana (a Albufera de Valencia e o Parque Natural do Fondo, en Alacante), Murcia (Lagunas das Moreras) e Andalucía (Doñana, as Marismas do Guadalquivir e Punta Entinas- Sabinar).

O obxectivo do proxecto é alcanzar un mínimo de 125 parellas reprodutoras de pardillas no país, que neste punto conta con 105 parellas e aínda se inclúe entre as especies en perigo crítico de extinción segundo o Catálogo Español de Especies Ameazadas.

“A maneira de abordar problemas complexos é a partir de solucións complexas”, resolveu a directora da Fundación Biodiversidade, Elena Pita, antes de levar a cabo una das accións do proxecto: a posta en liberdade de 40 crías de cercetas no Parque Natural do Fondo.

Pita destacou a importancia de preservar os humidais para previr o declive poboacional da cerceta pardilla, e subliñou os “beneficios ecosistémicos” destes espazos, reguladores, por exemplo, de inundacións e secas, e lamentou a degradación ambiental que sofren, pois desaparecen tres veces máis rápido dos bosques.

Así, lamentou que, aínda que España “é o terceiro país do mundo con máis humidais rexistrados na lista Ramsar”, a metade dos humidais españois non presenta un bo estado de conservación.

Unha das patas da iniciativa é a compra de terras para asegurar a xestión dos espazos naturais onde viven as cercetas, garantir as súas necesidades -augas de calidade “excelente”, unha dieta alimentaria (omnívora) moi específica- e protexelas de ameazas humanas como a caza furtiva.

“A caza de anátidas faise ao amencer”, precisa Ignacio Torres, subdirector de biodiversidade e cambio climático da Fundación Biodiversidade, entidade pública que coordina o proxecto, quen explica que, a esas horas, moitos cazadores non distinguen entre unha cerceta e unha focha común ou outras aves que si son especies cinexéticas.

Xa se adquiriron por valor duns 500.000 euros dúas leiras, que en total suman 55 hectáreas, no Parque Natural do Fondo -unha comprada pola ong SEO/BirdLife e outra pola Asociación de Naturalistas do Sueste (ANSE), ambas as parte do proxecto-, e comprarase unha terceira leira de 90 hectáreas, que custará uns 900.000 euros, avanzaron.

Doutra banda, a iniciativa impulsa a cría en catividade en dous centros de recuperación de fauna (a Granxa do Saler, en Valencia, e a Cañada dos Paxaros, en Andalucía), onde separan ás parellas de cercetas para favorecer a reprodución.

Os pitos, unha vez cumpriron polo menos tres ou catro meses, son levados á lagoa do Fondo, onde se introducen en gaiolas para que pasen alí unha semana sendo alimentados e que aos poucos se afagan á contorna.

É o que se coñece como “liberación branda”: á semana, ábrense as portas das gaiolas e as cercetas emprenden o voo, pero poden acceder aínda á gaiola, á que os especialistas seguen levando comida durante uns días, ata que as cercetas empezan buscar alimento por si soas.

Non todas sobreviven; de feito, parte do que xustifica a «lamentable» situación que viven estas aves é, segundo a Fundación Biodiversidade, que teñen unha mortalidade natural moi alta -son presa de multitude de depredadores, entre outros factores- e que, neste caso concreto, moitos exemplares criados en catividade non logran adaptarse ao seu novo hábitat.

No primeiro ano do proxecto, que prevé actuar ata 2025 en España, liberáronse 996 exemplares de cerceta pardilla, aínda que moitas non prosperan pois, ademais da alta mortalidade natural, existe a presión de actividades humanas como a agricultura industrial que contamina as augas ou a caza.

Torres recalcou que en todo o planeta quedan unhas 30.000 cercetas e “España ten a responsabilidade de conservar as últimas de Europa”, pero iso pasa tamén por colaborar con oenegués conservacionistas que traballan no norte de África, pois parte das cercetas pardillas migran cara ao Magreb.

O proxecto tamén inclúe o sistema de vixilancia satelital destas aves para facer un seguimento das súas migracións, que a diferenza doutras especies de aves, son movementos dispersivos nomádicos: “aproveitan os recursos que teñen á súa disposición», aclarou Torres, e poden quedar aquí todo o inverno ou irse, segundo conveña.

Das 50 cercetas que se puido seguir por vixilancia satelital -aínda que non todas migraron-, só hai constancia dunha que lograse volver de África.

Isto non significa que só regresase unha cerceta, matizou Mario Giménez, delegado de de SEO/BirdLife na Comunidade Valenciana, debido a que voan en grupo (aínda que non todas elas contan co dispositivo), pero «moitas non volven de África» porque atopan depredadores e outros perigos no camiño. 

Foto: Pexels