Nese sentido, a Directiva 2008/98/CE sobre residuos insta os Estados membros a desenvolver políticas de xestión que protexan o medio ambiente e a saúde das persoas, asegurando un uso sostible dos recursos. Esta directiva xerarquiza os tratamentos de xestión en cinco niveles, establecendo a súa prioridade. Así, a prevención é a opción preferente por diante da reutilización, reciclado e outras valorizacións (valorización enerxética, por exemplo), co depósito final en entulleira como a última das opcións posibles. 

A avaliación do impacto sobre o cambio climático asociado a cada etapa de xestión lévase a cabo a través da metodoloxía de pegada de carbono, baseada á súa vez na metodoloxía de análise de ciclo de vida, que permite avaliar de forma obxectiva,  sistémica e científica o seu impacto sobre o medio ambiente e a saúde humana. 

Esta fase está constituída polo conxunto de contedores ou caixas de correos (no caso da recollida pneumática) postos ao dispor do cidadán para que deposite os residuos. O seu impacto está determinado por aspectos como o tipo de contedor (de carga superior, lateral, frontal ou superior ou iglú), os materiais de fabricación do mesmo, a dotación (litros de contedor por habitante) e a efectividade do sistema de  contenerización (masa de residuo recolleito por litro de  contenerización). 

Un deseño inadecuado do sistema pode aumentar o impacto sobre o medio ambiente debido ao uso de máis contedores dos necesarios ou a elección incorrecta do tipo de contedor. Os de carga lateral maximizan a relación capacidade/masa, polo que, a igualdade de material de construción, reducen a pegada de carbono na súa fabricación.

 Esta etapa inclúe as operacións de baleirado do contido dos sistemas de recollida sobre un vehículo colector (camión) e o seu transporte ata as plantas de tratamento. Un 92,1% do impacto corresponde ao ciclo de vida do combustible e o 7,9% restante aos  subprocesos dentro do ciclo de vida do vehículo. A redución da pegada de carbono desta etapa está moi ligada ao deseño da etapa de recollida, á fonte enerxética empregada polo vehículo, á fabricación do mesmo e á súa vida útil. Un mal deseño do sistema de recollida pode incrementar as distancias para percorrer polos camións e afectar o seu réxime de condución: a maior número de paradas e arranques e menores velocidades de circulación, maiores serán as súas emisións de dióxido de carbono. 

En canto á fonte enerxética, cidades como Madrid, Barcelona, Valencia, Murcia, Palma de Mallorca, Castelló, A Coruña e Vigo foron substituíndo o tradicional diésel por gas natural, o que reduciu a pegada de carbono. No caso de Madrid, esta substitución supuxo unha redución das emisións de gases de efecto invernadoiro en todo o ciclo de vida igual ao 15,6%. Ademais, esta substitución tamén contribuíu á mellora da calidade do aire urbano. Así mesmo, a substitución do gas natural por  biogás purificado e concentrado obtido a partir do aproveitamento da fracción orgánica dos residuos (biometano) contribúe a reducir nun 92% a pegada de carbono. No futuro, a penetración de vehículos eléctricos pode reducir aínda máis o impacto no cambio climático, dependendo da forma na que se produza a enerxía eléctrica a consumir nos vehículos. 

 A etapa de tratamento comprende o conxunto de operacións destinadas á recuperación e aproveitamento dos recursos contidos nos residuos ou á disposición final ou eliminación dos mesmos. 

 A pegada de carbono desta etapa ten en conta as seguintes emisións de gases de efecto invernadoiro: As emisións directas que se producen nos propios tratamentos ou debidas ao uso de combustibles por parte da maquinaria das plantas de tratamento. As emisións indirectas asociadas á xeración e transporte de enerxía eléctrica consumida nas plantas ou ao transporte e distribución dos combustibles fósiles auxiliares empregados polas plantas (gasóleo en incineración ou gas natural co  biogás de entulleira, por exemplo) ou na maquinaria. As emisións evitadas como resultado dos produtos obtidos en cada tratamento que poidan substituír a outros produtos ou as materias primas para a súa produción. Por exemplo, a xeración de enerxía eléctrica na incineración, de compost que se pode empregar como emenda orgánica no canto de fertilizantes e de  biometano, obtido por tratamentos biolóxicos, que pode substituír ao gas natural. Na cidade de Madrid, a pegada de carbono do conxunto de tratamentos implementados ascende a 253 kg  CO₂  equivalente/tonelada de residuo (é a etapa que máis contribúe ao impacto total). A cifra atópase un 88% por baixo da xerada na peor das opcións de tratamento, aquela en a que a totalidade dos residuos vai a entulleira sen recuperar o biogás. Neste sentido, implementando procesos de dixestión  anaerobia, Madrid conseguiu reducir o seu impacto sobre o cambio climático. No Parque Tecnolóxico de Valdemingómez realízanse tratamentos de recuperación de materiais reciclables, incineración con recuperación de enerxía (xeración de enerxía eléctrica), compostaxe,  biometanización e depósito final en entulleira con recuperación e aproveitamento do  biogás xerado para obter enerxía eléctrica. 

De acordo aos principios da Unión Europea, ten que traballarse na redución da xeración de residuos, pero, cando estes xa se xeraron, tense que facer un esforzo na recuperación de todas aquelas fraccións  valorizables. A implementación de procesos de recuperación de materiais reciclables (plásticos, aceiro, aluminio, vidro, papel e cartón, etc.) e a biometanización permiten reducir o impacto dos sistemas de xestión sobre o cambio climático e aproveitar o residuo como un recurso, aliñándose así cun dos piares da economía circular.

Imaxe por Petra Šolajová en Pixabay